Wanneer mag je scheiden?
Om te mogen scheiden moet een huwelijk,
zoals de wet voorschrijft, duurzaam ontwricht zijn. Hiermee wordt
bedoeld dat de toestand waarin het huwelijk verkeert en waarin een
van beide partijen het onmogelijk vinden om verder met elkaar te
leven. Als dus een van de twee in het verzoekschrift tot
echtscheiding zegt dat het huwelijk duurzaam is ontwricht en dat
motiveert, is dat een reden voor de rechter om de scheiding toe te
wijzen en zal hij dit niet al te veel toetsen. Voor een huwelijk
zijn
nu eenmaal twee mensen nodig, als de een niet meer wil dan houdt dit
in principe op. Een echtscheidingsprocedure kan daarom hooguit worden
gerekt, maar nooit van een kant worden gestopt.
Wat precies de
oorzaken zijn van de ontwrichting van het huwelijk, en wie daarmee de
schuldige is, doet er niet toe in de procedure bij de rechtbank. Je
hoeft ook niets te bewijzen. Dat de schuldvraag geen rol speelt voor
de rechter ervaren mensen soms onrechtvaardig. Bij het toekennen van
alimentatie bijvoorbeeld, of bij het bepalen van de hoogte van de
alimentatie, gaat het uitsluitend over de behoeft en draagkracht. Dat
degene die alimentatie eist zelf schuldig is aan de scheiding, is
voor de rechter geen reden om alimentatie te weigeren.
Welke vormen van scheiding zijn er?
Normale echtscheiding

bij een echtscheiding wordt het huwelijk beëindigd. Alle juridische banden die jij en je partner hebben zullen worden verbroken. Je kunt natuurlijk wel daarna opnieuw met iemand anders trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan.
Scheiding van tafel en bed
Bij een scheiding van tafel en bed blijven de echtgenoten volgens de wet getrouwd. Door de scheiding van tafel en bed gelden bepaalde rechten en plichten die verbonden zijn aan het huwelijk niet meer. Een scheiding van tafel en bed is een oplossing als iemand om godsdienstige of financiële redenen geen echtscheiding wil.
Ben je gescheiden van tafel en bed en wil je nu definitief uit elkaar, dan kun je de rechter vragen om het huwelijk te ontbinden. Na de ontbinding van het huwelijk is deze definitief geëindigd en kunnen jij en je ex-partner opnieuw trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaan.
Flitsscheiding

In de wet is bepaald dat een huwelijk
kan worden omgezet in een geregistreerd partnerschap. Daarvoor is het
voldoende dat men zich meld bij de ambtenaar van de burgerlijke stand
van de woonplaats van een van de partijen. De omzetting vind plaats
door het opmaken van de akte door de ambtenaar van de burgerlijke
stand in het register van geregistreerde partnerschappen, hierdoor
eindigt het huwelijk. Vervolgens kan het geregistreerd partnerschap
worden beëindigd met wederzijds goedvinden.
Zowel voor de omzetting van het
huwelijk in een geregistreerd partnerschap, als de beëindiging
met wederzijds goedvinden is het inschakelen van de rechter niet
nodig. De echtgenoten/partners doen er genoeg aan om zich te wenden
tot de ambtenaar van de burgerlijke stand. Wel dient de
beëindigingsovereenkomst tenminste door een advocaat of een
notaris ondertekent te worden. Op deze wijze zou een huwelijk zelfs
binnen een dag kunnen worden beëindigd.
Weliswaar maakt de flitsscheiding een
snelle ontbinding van het huwelijk mogelijk, maar door middel van een
gemeenschappelijk verzoek tot echtscheiding kan ook op korte termijn
(enkele weken) ontbinding van het huwelijk worden bereikt. Hiervoor
hoef je dus niet de oneigenlijk route via het geregistreerd
partnerschap te volgen.
Nietig verklaren van het huwelijk
In tegenstelling tot de echtscheiding
en de ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed,
leidt de nietigverklaring niet tot de verbreking van het huwelijk,
maar houdt deze
verklaring in dat het huwelijk nooit heeft bestaan.
Nietigverklaring van het huwelijk komt zelden voor.
Enkele gevallen waarin nietigverklaring
kan worden gevorderd zijn:
- De andere echtgenoot was nog met
een ander getrouwd.
- De ambtenaar van de burgerlijke
stand was niet bevoegd.
- De vereiste getuigen waren niet
bij de huwelijkssluiting aanwezig.
- Het huwelijk is onder ernstige
bedreiging gesloten.
- Een van de echtgenoten was
geestelijk gestoord, hij mag nietigverklaring vorderen zolang hij
nog niet zes maanden met de ander heeft samengewoond nadat de
gestoordheid was opgehouden.
- Een van de echtgenoten had nog
niet de voor het huwelijk vereiste minimumleeftijd bereikt, tenzij
de leeftijd inmiddels in bereikt of de te jonge vrouw zwanger is
geworden.
- De vereiste toestemming van een
derde (ouder of curator) niet aanwezig is.
- Er een te nauwe relatie van bloed-
of aanverwantschap aanwezig is.
- Er sparen was van een
schijnhuwelijk, dit bij bijvoorbeeld toelating krijgen tot
Nederland.
Enkele gevallen waarin nietigverklaring
niet kan worden toegepast zijn:
- De andere echtgenoot blijk
geestelijk gestoord te zijn.
- Er heeft nooit
geslachtsgemeenschap plaatsgevonden.
- De man is impotent en de vrouw
krijgt een kind van een ander.
- Geslachtsgemeenschap is niet
mogelijk door de gesteldheid van de man of de vrouw.
In deze en andere gevallen moet men
echtscheiding vorderen, wanneer men het huwelijk wil beëindigen.
De gevolgen van nietigverklaring zijn:
- Er is nooit gemeenschap van
goederen geweest, dus boedelscheiding is niet nodig.
- Er is geen alimentatieplicht
jegens degene met wie men gehuwd is geweest.
- Er zijn geen erfrechtelijke
aanspraken op de ander.
Scheiden en het buitenland
Een
Nederlandse rechter mag altijd de echtscheiding uitspreken voor een
echtpaar met de Nederlandse nationaliteit. Of dat echtpaar nou in
Nederland of in het buitenland woont. Het ligt anders als er een
buitenlander bij het huwelijk betrokken is. Dan is de Nederlandse
rechter niet altijd bevoegd.
Een van beide heeft de Nederlandse
nationaliteit
Een Nederlandse rechter mag zich over een
echtscheidingsverzoek buigen als op het moment van het verzoek de
Nederlander zes maanden in Nederland woont of als de buitenlander
twaalf maanden in Nederland woont. Om te spreken van een Nederlandse
woonplaats is niet voldoende dat iemand in het bevolkingsregister
staat ingeschreven op een Nederlands adres. Het gaat om een adres
waar hij of zij ook echt regelmatig verblijft en te bereiken is.
Beiden hebben een andere nationaliteit
dan de Nederlandse
Een Nederlandse rechter mag de echtscheiding
uitspreken als een van hen twaalf maanden in Nederland woont. Een
Duitser die al een jaar in Nederland woont zou dus in Nederland
kunnen scheiden van een Francaise die in Frankrijk woont.
Waar moet het echtscheidingsverzoek
ingediend worden?
Het echtscheidingsverzoek moet naar de rechtbank
van de plaat waar de verzoeker woont of werkelijk verblijft. Als de
verzoeker niet in Nederland of verblijft, moet het verzoek naar de
rechter van de woonplaats van de andere echtgenoot(ook al is die niet
de verzoeker). Als beiden in het buitenland wonen, dan moet het
verzoek aan de rechtbank in Den Haag worden gericht. Dit laatste geld
voor Nederlandse echtparen die in het buitenland wonen.
Volgens welk recht wordt de scheiding
uitgesproken?
Een scheiding in Nederland hoeft niet per definitie
volgens Nederlands recht uitgesproken te worden. Een buitenlands
echtpaar waarvan beide echtgenoten dezelfde nationaliteit hebben kan
in Nederland scheiden volgens het recht van het land van herkomst.
Dat echtpaar kan ook kiezen voor een scheiding volgens het Nederland
recht. Als het echtpaar een gemeenschappelijke nationaliteit heeft,
maar een van beiden heeft geen maatschappelijke band meer met het
land van herkomst, dan wordt er alleen buitenlands recht toegepast
aks ze dat allebei willen. Als de partners een verschillende
nationaliteit hebben, spreekt de rechter Nederlands recht.
Gevolgen van de scheiding voor een
buitenlander
Een scheiding kan vervelende gevolgen hebben voor de
mensen die in het kader van gezinshereniging naar Nederland zijn
gekomen. Zij hebben de eerste drie jaar dat ze in Nederland zijn een
zogeheten afhankelijke verblijfstitel of afgeleid verblijfsrecht. Die
afhankelijke verblijfstitel vervalt als de relatie binnen drie jaar
verbroken wordt. Het is afhankelijk van het individuele geval of het
verblijf in Nederland dan alsnog kan worden voortgezet. Als de
relatie na drie jaar verbroken wordt kan iemand met zo'n afhankelijke
verblijfstitel een zelfstandige verblijfsvergunning voor bepaalde
tijd aanvragen. Na vijf jaar kan iemand een zogeheten reguliere
verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aanvragen. Voor het verlenen
van beide verblijfsvergunningen stelt de vreemdelingendienst een
aantal eisen.
Erkenning van de Nederlandse scheiding
in het buitenland
Als een Marokkaans of Turks echtpaar in
Nederland scheidt volgens Nederlands recht, wordt die scheiding niet
automatisch erkend in het land van herkomst. Daar kan men het
echtpaar nog gewoon als getrouwd blijven beschouwen. Om zo'n geval
moet iemand dus ook in het land van herkomst een
echtscheidingsprocedure doorlopen.
Erkenning in Nederland van een
scheiding die in het buitenland is uitgesproken
Nederland erkent
een buitenlandse scheiding als zij is uitgesproken door een rechte of
andere autoriteit die volgens het recht is dat land bevoegd is een
scheiding uit te spreken en als er een behoorlijke procedure heeft
plaatsgevonden. Dat laatste betekent dat de partij die niet om de
scheiding gevraagd heeft voldoende is voldoende gehoord moet zijn. Is
niet aan deze voorwaarden voldaan maar heeft de wederpartij wel
ingestemd met de scheiding of zich erbij neergelegd, dan wordt de
scheiding ook erkend. Een echtscheiding door een eenzijdige
verklaring van de man dat hij zijn vrouw verstoot, erkent Nederland
ook niet, tenzij aan vier voorwaarden is voldaan:
De verstoting moet buiten
Nederland zijn gebeurd
Wettig zijn in het land waarvan de
man de nationaliteit heeft
Rechtsgevolg hebben in het land
waar hij de verstoting uitsprak
De vrouw moet ermee hebben
ingestemd of zich erbij hebben neergelegd
Vanwege die eerste
en derde voorwaarde wordt een verstoting op een buitenlandse
ambassade in Nederland niet erkend. Als aan een van deze voorwaarden
niet is voldaan, erkent Nederland de scheiding door verstoting niet.